خط میخی

خط میخی که برای نوشتن حداقل پانزده زبان خاور نزدیک باستان استفاده می‌شده است این خط از اوایل عصر برنز تا ابتدای دوران مشترک پیوسته استفاده می‌شده است نامگذاری آن در انگلیسی به خاطر نشان‌های که نویسه‌های آن را تشکیل می‌دهند. خط میخی در اصل برای نگارش زبان سومری در جنوب بین‌النهرین عراق امروزیشکل گرفت. همراه با هیروگلیف مصری یکی از نخستین سیستم‌های نوشتاری است.
خط میخی انواع گوناگونی دارد که برای نوشتن در زبان‌های مختلف به کار می‌روند. از گونه‌های خط میخی می‌توان به میخی پارسی باستان، و در ابعاد کهن تر و قدیمی تر به آشوری، سومری، اکدی، ایلامی، بابلی و اوگاریتی اشاره کرد.
همه خطوط میخی که تاکنون رمزگشایی شده‌اند از چپ به راست نوشته می‌شوند. این نوع خط که برخی باور دارند پایهٔ اندیشه‌نگار دارد، در همه کشورهای آسیای غربی به کار می‌رفته‌است پژوهشگران، سومریان را مبدع خط میخی می‌دانند
خط میخی هخامنشی که دارای ۵۰ نشانه‌است، جدیدترین گونهٔ خطِ میخی است که در سده ششم پیش از میلاد مسیح ساخته شده‌است. این خط برای نوشتن کتیبه‌های هخامنشی به کار رفته‌است. خطِ میخیِ هَخامنشی، خطی نیمه الفبایی، نیمه هجایی است افزون بر ۸ نشانه (ایدئوگرام) که برای واژگان پر کاربرد مانند شاه، کشور و اهورامزدا به کار می‌روند. این خط ساده‌ترین نوع خطوطِ میخی پس از خط میخی اوگاریتی است. و تماماً الفبایی است

خط هیروگلیف

هیروگلیف مصری را مصریان باستان اولین بار جهت نوشتن مطالب خود ابداع کردند. هیروگلیف مصری‌ها یکی از قدیمی‌ترین روش‌های نوشتن است. برخی از این نوشته‌ها به ۳ هزار سال پیش از میلاد برمی گردد. خط هیروگلیف در مدتی بیش از ۳۰۰۰ سال زبان نوشتنی مصری‌ها بوده‌است و کنده‌کاران و صنعتگران آن را در دیوار آرامگاه‌ها، ستونها، تندیسها، مهرها و … به کار برده‌اند. این دبیره که در حدود ۵ هزار سال پیش، و بر پایه تلفیقی از الفبا و تصویرنگاری مشتق شد. طرز نگارش آن به دو صورت عمودی و افقی بود که در آغاز هیروگلیف عمودی و سپس افقی پدید آمد. هیروگلیف مصری شامل عناصر واژه‌نگاشت، هجانگار و الفبا به همراه ترکیب آنها با مجموع ۱۰۰۰ کارکتر مجزا است

معنای کلمه هیروگلیف و دلیل نام گذاری آن

هیروگلیف (Hieroglyph) به معنی «کنده‌کاری مقدس» است، این واژه یونانی است و از دو پاره تشکیل یافته‌است: hieros به معنی «مقدس» و glupho به معنی «کنده‌کاری اما این نام، نام درستی برای نوشته‌های قدیمی مصر نیست و فقط بدین خاطر روی آن گذاشته شده‌است که وقتی برای نخستین بار، یونانیان قدیم آن را دیدند، پنداشتند این نوشته‌ها توسط کاهنان برای منظورهایی مقدس کنده‌کاری شده‌است.

جهت نوشتن این خط هیروگلیف برخلاف بسیاری از دبیره‌ها هم از راست به چپ نوشته تواند شد و هم از چپ به راست، هم افقی و هم عمودی.

سطرهایی که از راست به چپ نوشته می‌شود و از پی هم پایین می‌رود

سطرهایی که از چپ به راست نوشته می‌شود و از پی هم پایین می‌رود.

ستون‌هایی که از بالا به پایین نوشته می‌شود و از پی هم راست می‌رود.

ستون‌هایی که از بالا به پایین نوشته می‌شود و از پی هم چپ می‌رود.
دانستن سمت حرکت (چپ به راست یا راست به چپ) با نظر اندر نویسه‌ها پیداست. هرگاه نویسه‌ها (مثلاً نقوش انسان‌ها یا حیوانات) به راست بنگرند جهت نوشته از راست به چپ است و هرگاه به چپ بنگرند جهت نوشته از چپ به راست است. یعنی نقوش نویسه‌ها همواره به ابتدای خط می‌نگرند. این قابلیت آینه‌ای شدن نوشته در تزئینات و نقش‌های معابد و ساختمان‌ها و جز آن سودمند افتاده است.
در خط هیروگلیف نویسه فاصله وجود ندارد از این رو مرز میان کلمات در آن مشخص نیست و همین خواندن متن‌های هیروگلیف را دشوارتر می‌کند.

خط کوفی

خط کوفی نام خطی از خطوط اسلامی است که منسوب به شهر کوفه است و گفته می‌شود که در آن جا شکل گرفته و توسعه یافته‌است. نخستین نسخه‌های قرآن را با این خط نوشته‌اند. این خط همانندی فراوانی به دین دبیره یا خط اوستایی دارد. پس از سده سوم هجری با فراگیر شدن خط نسخ و دیگر دبیره‌های نوآوری شده، رفته‌رفته کاربرد خط کوفی کم‌تر شد، تا این که پس از سده پنجم هجری کمابیش کنارگذاشته شد و بیش‌تر کاربرد تزئینی و محدود یافت.

مشخصات
خط کوفی بیشتر متشکل از خطوط مستقیم و زاویه‌دار است و کم‌تر خمیدگی یا دور در آن مشاهده می‌شود، اغلب شیوه‌های نگارش این خط با حرکت‌های عمودی و افقی ممتد و بلندی همراه است. هرچند در نسخه‌های متأخر این خط نقطه‌گذاری و اعراب دیده می‌شود اما در بیشتر متونی که به این خط در سده‌های نخست اسلامی نوشته شده نقطه‌هایی برای نشان دادن واکه‌های کوتاه و نقطه‌هایی برای تفکیک حروف مشابه نیست.

انواع خط کوفی
در طول تاریخ بیش از ۳۰ شیوه نگارشی از خط کوفی ابداع شد. با گسترش اسلام و کشورگشایی مسلمانان خط کوفی در جای خط عمومی اسلام به شرق و غرب سرزمین‌های اسلامی راه یافت و با ورود به هر سرزمینی، این خط تحت تأثیر فرهنگ و تمدن آنجا تغییراتی پذیرفت و به خط محلی آن سرزمین یا شهر مشهور شد. افزون بر آن با گسترش خطوطی چون نسخ و محقق کاربرد کوفی برای نگارش متن قرآن کاهش پیدا کرد و بیشتر برای کتیبه‌های تزئینی در سرلوح کتاب‌ها یا بر روی بناهای مختلف به‌کار رفت. آمیختگی این خط با تزئینات گیاهی و اسلیمی به ویژه در دوران سلجوقی و همچنین ترکیب با معماری و شیوه‌های آجرچینی شیوه‌های بسیار متنوعی را به‌وجود آورد. از این رو تنوع در خط کوفی در بین تمام خطوط جهان بی‌نظیر است.
جالب است که دانشمندی چون ابوجیان توحیدی در اوایل سده یازدهم میلادی/پنجم هجری هنوز از ۱۲ شکل عمده خط کوفی یاد می‌کند که بسیاری از آن‌ها نام خود را از مکان‌هایی که در آنجا به‌کار رفته گرفته‌اند.

خط عبری

خط عبری در طول تاریخ بیش از ۳۰ شیوه نگارشی از خط کوفی ابداع شد. با گسترش اسلام و کشورگشایی مسلمانان خط کوفی در جای خط عمومی اسلام به شرق و غرب سرزمین‌های اسلامی راه یافت و با ورود به هر سرزمینی، این خط تحت تأثیر فرهنگ و تمدن آنجا تغییراتی پذیرفت و به خط محلی آن سرزمین یا شهر مشهور شد. افزون بر آن با گسترش خطوطی چون نسخ و محقق کاربرد کوفی برای نگارش متن قرآن کاهش پیدا کرد و بیشتر برای کتیبه‌های تزئینی در سرلوح کتاب‌ها یا بر روی بناهای مختلف به‌کار رفت. آمیختگی این خط با تزئینات گیاهی و اسلیمی به ویژه در دوران سلجوقی و همچنین ترکیب با معماری و شیوه‌های آجرچینی شیوه‌های بسیار متنوعی را به‌وجود آورد. از این رو تنوع در خط کوفی در بین تمام خطوط جهان بی‌نظیر است.
جالب است که دانشمندی چون ابوجیان توحیدی در اوایل سده یازدهم میلادی/پنجم هجری هنوز از ۱۲ شکل عمده خط کوفی یاد می‌کند که بسیاری از آن‌ها نام خود را از مکان‌هایی که در آنجا به‌کار رفته گرفته‌اند.
الفبای عبری از ۲۲ حرف تشکیل شده‌است. صداهای زیر شیوهٔ تلفظ حروف عبری هستند:
آلِف א — بِت ב – وِت ב — گیمِل ג – دالِت ד – هِ ה – واو ו – زایین ז – خِت ח – تِت ט – یُد י – کاف כ – خاف כ — خافْ سُفیت ך — لامِد ל – مِم מ – مِمْ سُفیت ם — نون נ – نون سُفیت ן — سامِخ ס – عایین ע – پِ פ — فِ פ — فِ سُفیت ף — تْسادی צ – تْسادی سُفیت ץ — کُف ק – رِش ר – شین ש – سین ש — تاو ת

خط لاتین

الفبای لاتین که الفبای رومی نیز خوانده می‌شود، پر استفاده‌ترین خط الفبایی در دنیا می‌باشد. سرچشمه این خط بنا به باور پژوهندگان، به خط اقوام اتروسک که ساکنان اولیه ایتالیا بودند، مربوط می‌شود. این خط از گونه‌های غربی الفبای یونانی برگرفته شد و نخستین بار در روم باستان برای نوشتن زبان لاتین به کار رفت. پس از سده یکم پس از میلاد در الفبای لاتین قواعد زیبایی‌شناسی ویژه‌ای پدیدار گشت. این امر نخست در کتیبه‌ها و سپس با تغییرات جزئی در کتب تحقق پیدا کرد.این خط در زمان باستان بسیار پر استفاده بوده و بسیاری از داستان ها کتاب ها شعر ها به زبان لاتین هستند. و مدتی بعد این خط رومی با خط انگلیسی ترکیب شد و تبدیل به انگلیسی لاتین شد و بسیاری از داستان ها کتاب ها و شعر ها به خط انگلیسی لاتین نوشته شدند.

خط چینی

چینی چینی ساده‌شده ، چینی سنتی: ، پین‌یین: به معنای زبان هان یک خانواده از زبان‌های نواخت‌بر و تحلیلی شرق آسیا است که شاخه زبان‌های چینی خانواده زبان‌های چینی-تبتی را می‌سازد. زبان‌های چینی توسط بیشتر مردم هان و دیگر اقلیت‌های قومی چین تکلم می‌شوند. ۱٫۲ میلیارد نفر انسان (حدود ۱۶٪ جمعیت دنیا) به یکی از گونه‌های چینی به عنوان زبان اول تسلط دارند.
گونه‌های چینی در میان سخنوران بومی خودشان بدون در نظر گرفتن میزان فهم متقابل به عنوان گویش محلی زبان چینی درنظر گرفته می‌شوند. اما به دلیل میزان کم فهم متقابل، این گونه‌ها در میان زبان‌شناسان به عنوان زبان‌هایی مستقل (شاید صدها زبان) دسته‌بندی می‌شوند و گاهی عنوان می‌شود زبان‌های چینی از زبان‌های رومی‌تبار متنوع‌ترند. تحقیقات دربارهٔ رابطه تاریخی بین زبان‌های چینی درحال آغاز است. هم‌اکنون بیشتر دسته‌بندی‌ها برای این زبان‌ها ۷ تا ۱۳ گروه اصلی منطقه‌ای را بر اساس تحولات آوایی اغلب سطحی در بر می‌گیرد که از بزرگترین آن‌ها می‌توان به ماندارین با حدود ۸۰۰ میلیون گویشور مثل سیچوآنی مین با حدود ۷۵ میلیون گویشور مثل هاکین، وو با حدود ۷۴ میلیون گویشور مثل شانگهایی و یوئی با حدود ۶۸ میلیون گویشور مثل کانتونی اشاره کرد. سخنوران هر یک از این گروه‌ها نه تنها نسبت به سایر گروه‌ها، بلکه نسبت به هم‌گروه‌های خود نیز فهم متقابل ندارند. برای مثال چینی مین خود شامل زبان‌های بسیاری بدون فهم متقابل است و شاخه‌ی مین جنوبی نیز خود شامل چند زبان است. با این حال، چندین منطقه گذار وجود دارد، که زبان‌ها و لهجه‌ها از شاخه‌های مختلف ویژگی‌های لازم برای درک محدود بین مناطق همسایه را به اشتراک می‌گذارند. همه گونه‌های چینی حداقل در سطح پایینی نواخت‌بر و بسیار تحلیلی هستند.
چینی معیار گونه استانداردشده چینی گفتاری برپایه گویش پکن ماندارین است. این زبان زبان رسمی چین و بسیار شبیه به ماندارین تایوانی، زبان رسمی تایوان و ماندارین سنگاپوری، زبان رسمی سنگاپور است. چینی همچنین یکی از شش زبان رسمی سازمان ملل متحد است. گونه نوشتاری چینی معروف به نویسه‌های چینی برپایه واژه‌نگاشت و بین سخنوران گونه‌های مختلف چینی رایج است. این نویسه‌ها کاملاً بر پایه نمادها و نشانه‌ها می‌باشند.
نام
نام چین در فارسی امروزی از واژه چین در پارسی میانه ریشه گرفته که خود از زبان سانسکریت و واژه قدیمی‌تر چینا گرفته شده‌است که با توجه به قدمت آن (سده پنجم پیش از میلاد) هنوز مشخص نیست که دقیقاً از کدام واژه گرفته شده‌است.
ورود این واژه به زبان‌های اروپایی در سده ۱۶ میلادی رخ داد، جایی که واژه چین وارد زبان پرتغالی شد و از پرتغالی وارد انگلیسی و سایر زبان‌های اروپا گردید

.
چینی باستان

نخستین نمونه‌های چینی مکتوب، کتیبه‌های الهی هستند که به خط جیا گو ون در حدود ۱۲۵۰ سال پیش از میلاد در اواخر دوران دودمان شانگ نوشته شدند. محققان با انجام روش‌های مختلف، سعی در بازسازی واجی چینی کهن دارند. ادبیات چینی در اواخر دورهٔ دودمان ژو به اوج و شکوفایی رسید و آثاری همچون منتخبات کنفوسیوس نوشته شد که منجر به پدید آمدن چینی کلاسیک شد. اگرچه بسیاری از جزئیات ناشناخته باقی مانده‌است، اما اکثر محققان بر این باورند که چینی کهن با چینی میانه تفاوت‌های بسیاری دارد.

نویسنده و گردآورنده:محسن فضل اله خرازی